www.vaagtaal.nl is een uiterst leuke website, die zich al geruime tijd richt op het ontluisteren en doorprikken van vaagtaal. Waar gaat het om?

“Vaagtaal bestaat uit woorden en uitdrukkingen die onduidelijk, dubbelzinnig, misleidend, overbodig of storend zijn. Vaagtaal is taal die verleidt, misleidt, verwart en voor ergernis zorgt:

• door vaagtaal moeten medewerkers tegenwoordig proactief zijn en in het bezit van krachtige kerncompetenties.
• door vaagtaal is je buurvrouw letterlijk doodgereden, zelfs als zij nog springlevend voor je staat.
• door vaagtaal presenteren ambtenaren schaamteloos hun beleidsbeleid dat er voor moet zorgen dat het beleid ten aanzien van beleidsresistente burgers handjes en voetjes krijgt.
• door vaagtaal heten criminele jongeren tegenwoordig kansjongeren die in kanswijken wonen, want kansen zijn altijd goed.

Je ziet het: vaagtaal is overal. Dat is logisch, want vaagtaal is uiterst besmettelijk. Het is namelijk een LOA, een door Lezen en luisteren Overdraagbare Aandoening.”

Ik realiseer me dat ‘ontluisteren en doorprikken’ gevaarlijk dicht in de buurt van vaagtaal komt. Omdat ik niet de enige ben die het risico loopt op besmetting, heeft de redactie een gratis e-boek samengesteld: negen slappe excuses voor vaagtaal. Je kan het hier downloaden. Hilarisch, maar zeer herkenbaar.

Est-ce qu’il y a une contradiction entre anarchisme et droit? Non, dit Thom Holterman dans son nouveau bouquin, l’anarchisme n’est pas a-nomie (absence de règles), mais auto-nomie (les gens définissent eux-mêmes les règles qui vont régir leurs relations). Il n’y a qu’un antagonisme entre anarchisme et ‘droit seigneurial’, c’est-à-dire, le droit qui est constitué dans une structure verticale de processus décisionnel et qui est imposé avec une force contraignante sur ceux qui se trouvent en dehors de cette structure (13). C’est pourquoi il a nommé son essai L’anarchisme, c’est réglé ! Un exposé anarchiste sur le droit. En effet, le droit renvoie, entre autres, à ce qui est ‘réglé’ ou ‘entendu’, et dans ce sens, aussi les anarchistes ont besoin de s’entendre ou de régler des affaires, et de pouvoir compter sur le respect pour ce qui a été entendu ou réglé. Et pour cela, on n’a pas nécessairement besoin d’un droit étatique. Même dans notre société actuelle, il y plein de systèmes contraignants de règles, qui ne sont pas des lois dans le sens stricte, mais qui sont explicités et acceptés par les gens concernées. C’est ce qu’on appelle le pluralisme du droit.

Holterman élabore son ‘exposé anarchiste sur le droit’ dans un prologue et huit petits chapitres. Dès le début, l’auteur explicite son point de vue – auquel il va d’ailleurs retourner maintes fois dans le reste du texte : l’anarchisme veut « détrôner la vieille situation et, dans le même temps, créer une situation neuve » (5). Cela est primordial : l’anarchisme n’est pas une théorie pour un futur idéal et lointain, mais elle est plutôt une source d’inspiration et un ensemble de pratiques  actuelles pour ‘l’autolibération’ d’hommes, de femmes, et de mouvements d’émancipation et pour des réformes de la société tout en se dispensant de l’état.

Ainsi, aussi les anarchistes peuvent régler leurs affaires en suivant un processus décisionnel. Et là, il y a toutes sortes de modes de décision : par unanimité, par majorité simple ou qualifiée, ou peut-être encore dans une autre modalité. Crucial est que la décision soit prise, non pas dans une structure seigneuriale, mais « entre égaux », et que « ce sont donc seulement ceux qui ont pris la décision qui s’engagent, ainsi que ceux qui s’engageront plus tard et volontairement. » (11) Holterman élabore la distinction avec le système parlementaire que l’on connaît tous, et cela le mène à ce point de départ pour toute stratégie anarchiste : il faut organiser la société en faisant appel au côté sympathique et agréable des gens, et non pas à leurs côtés antipathique et affreux (17). Ah oui, c’est beau ça, mais le moindre qu’on puisse dire est qu’alors on soit vraiment parti pour un travail de longue haleine. D’ailleurs, même dans une société où il n’y aurait que des gens sympas et de bonne volonté, les conflits ne seront pas exclus. L’auteur se tournera vers ce problème plus tard.

Dans les chapitres sur le pluralisme du droit, Holterman fait d’abord référence  aux recherches anthropologiques classiques (Malinowski, Tamanaha), qui ont l’inconvénient qu’elles traitent de petites sociétés pré-industrialisées et peu complexes. Mais aujourd’hui nous « avons affaire à une société complexe, et nous sommes entourés par l’industrialisation et le pouvoir technique et numérique. Notre société est inconcevable sans eux. Cependant, dans le cadre d’un changement de paradigme, nous posons une autre priorité qui soustrait la relation production/consommation à une organisation contraignante, seule connue jusqu’à maintenant. Néanmoins, nous comprenons qu’il reste un grand nombre de choses à « régler ». Ainsi, nous devons bien examiner cette problématique, parce que, même dans la littérature anarchiste, elle y a à peine sa place. » (40)

Pour pouvoir élaborer ce qui pourrait être un ‘droit anarchiste’, Holterman renvoie d’abord à l’ancien idéal d’un réseau ou d’une trame d’organisations fonctionnelles et territoriales pour installer l’interdépendance sur les terrains socio-économique et écologique (42). Les normes sociales qui règlent les relations institutionnelles et les comportements humains dans ce contexte sont formées en dehors d’une volonté de l’état. Ainsi s’établit un droit ‘autonome’ comme contrepartie au droit ‘hétéronome’, imposé par une autorité extérieure. Un exemple : le droit non hiérarchique au sein du réseau Indymedia (49). Mais il y en a d’autres bien sûr. Le bien connu Workshop in Political Theory and Policy Analysis at Indiana University, dirigé par la regrettée Elinor Ostrom, a décrit comment dans divers contextes territoriaux des gens, des groupes et des institutions  s’organisent, indépendamment de l’état et du ‘marché’, afin d’administrer des ressources, des systèmes alimentaires ou d’autres ‘biens communs’ (comme p.e. dans le domaine technologique, le open source software). Et Holterman d’ajouter : « … les contacts sociaux entre les gens produisent un ‘comportement guidé par des règles’ (les contacts sociaux comme une des sources du droit). Cela constitue une forme de droit non-écrit. Si nous comprenons le ‘droit’ comme une collection de règles relatives au ‘pouvoir’ (permettre) et au ‘devoir’ de gens vivant ensemble, alors la communauté est le fondement des règles du droit. » (51)

Pourtant, bien qu’il y ait des expérimentations et des expériences à petite échelle, nous sommes loin d’un monde ou d’une société libertaire. Le concept d’un ‘droit anarchiste’ a donc en ce moment surtout un ‘potentiel critique’ (53). « Ne considérons donc pas l’anarchisme comme une doctrine achevée. C’est plutôt une ‘source’, (…), d’où l’on peut tirer des idées. Elles sont faites pour dessiner la liberté dans notre société actuelle et pour abreuver des hommes, des femmes et des mouvements d’émancipation avec une ‘volonté d’autolibération’. » (59)

Dans cet essai, Holterman a essayé d’imbriquer une certaine conception du droit avec des perspectives libertaires et de susciter un droit anarchiste (60). Il faut dire qu’il a réussi, bien qu’il ait suscité aussi beaucoup de questions et de problèmes auxquels les anarchistes contemporains sont obligés de formuler des réponses, théoriques et pratiques. Je n’en cite que quelques uns.

Le sens de l’autogestion et des économies parallèles sociales et libertaires sous l’hégémonie néolibérale : ailleurs j’ai décrit comment ces ‘alternatives’ font partie intégrante des systèmes de gouvernance néolibérale. De même pour la confiance dans des zones autonomes temporaires (9). Même Hakim Bey, dans la préface de la deuxième édition (2003) de The Temporary Autonomous Zone, exprime ses doutes. « T.A.Z. feels to me very much a book of the 80s, a strangely romantic and more erotic era than the 90s or the nameless decade we now inhabit. Looking back, I’m amazed at the extent of its anti-pessimism. The globe was undergoing rapid change – the so-called End of History – even as the book appeared ; but T.A.Z. still viewed the world under the sign of a dialectic (…), the tweedledum/tweedledee clash of Capitalism vs. Stalinism. » Mais aujourd’hui, cette dialectique a implosé, et ce qui l’a remplacée est la mondialisation  néoliberale, ou Empire (Hardt et Negri, 2001).

Ce qui mène à la question stratégique : comment élaborer un (ou plusieurs) contre-pouvoir ? Bâtir des alternatives ‘d’en bas’ ? Subvertir le discours dominant ? ‘Saisir le pouvoir’ ? Traditionnellement les libertaires rejettent le système de démocratie représentative. Mais comment dépasser les limites de la démocratie directe ? Aucune réflexion sur un droit anarchiste, soit en tant qu’expérimentation, soit comme potentiel critique, ne pourra méconnaître ce contexte et ces questions fondamentales.

Thom Holterman, L’anarchisme, c’est réglé ! Un exposé anarchiste sur le droit. Atelier de création libertaire, 2013, 71 p.

Er is vrij grote overeenstemming dat het politieke onderscheid tussen ‘links’ en ‘rechts’ allang niet meer kan gebaseerd worden op iets als klassentegenstellingen. Zo iets als: links = de arbeidersklasse; rechts = het kapitaal (de bezitters van de productiemiddelen). Niet alleen zijn die socio-economische begrippen steeds waziger geworden, ook de gelijkstelling met links of rechts is allang niet meer evident. De ideologische hegemonie van het neoliberalisme biedt eigenlijk geen ruimte voor zo’n tegenstelling.

Enkele jaren geleden, nog ten tijde van Berlusconi, probeerde Rossana Rossanda toch een aanzet te geven voor een hedendaagse invulling van ‘links’ en ‘rechts’. Daarvoor greep zij wel terug naar de periode van de Franse revolutie van 1789, exact de context waarin de politieke begrippen links en rechts hun oorsprong vinden.

Als ‘links’ in de negentiende en de twintigste eeuw een betekenis had, dan was het juist in relatie tot Liberté, Egalité, Fraternité. ‘Vrijheid’ betekende democratie, maar is nu verworden tot individualisme; en voor zover er nog sprake is van een deel-uitmaken-van, wordt de voorkeur gegeven aan contingente constructies als religie, natie of etnische afkomst. Gelijkheid van rechten is vervangen door een ideologie die van het recht van de sterkste en van de aanbidding van de winnaar de motor van maatschappij maakt. En broederlijkheid in de zin van solidariteit onder alle mensen is vervangen door angst voor complexiteit en haat tegen  diversiteit.

In die zin is er voor Rossana Rossanda met de rechtse hegemonie van vandaag eerder sprake van een antropologische revolutie, dan van een politieke. De politieke crisis van links is daar een gevolg van. Politiek links heeft bijgevolg alleen zin als het er naar streeft de neoliberale hegemonie te vernietigen, in plaats van er een ‘sociaal’ gezicht aan te geven.

Het was een schok. Op weg naar huis neem ik soms de weg door het bos. Langs het containerpark, de snelweg over, een paar scherpe bochten, en dan een recht stuk baan van zowat een kilometer met aan weerszijden een dicht bos, eerst sparren, dan loofbomen. In de herfst zitten hier langs de kant van de weg vaak twaalf, vijftien jagers in tenue op een rij te wachten tot het wild uit het bos gedreven wordt en zij het maar voor het afknallen hebben.

En nu plots: weg sparrenbos! Links en rechts een enorme open vlakte, hier en daar nog stronken die uitsteken boven de afgezaagde takken en het zaagsel, en op één plek verzameld een enorme stapel lange, netjes afgezaagde bomen. Een maand of twee geleden was hetzelfde al gebeurd met een klein naaldbos op de weg naar het dorp: hup, ineens helemaal gekapt.

Hout is traditioneel het ‘groene goud’ van Wallonië, maar de sector wordt op dit ogenblik behoorlijk dooreen geschud. Een extreem voorbeeld: de Chinese zagerijboten. Sinds enkele jaren kopen Chinese bedrijven op grote schaal beuk en eik op. Zodra de boomstammen aan boord zijn van de schepen, worden zij meteen verzaagd, en vervolgens weer als afgewerkt product in Europa verkocht. Net als bij andere grondstoffen, ging de invoering van deze praktijk gepaard met hevige prijzenspeculatie.

(Niet helemaal) los daarvan heeft de Belgische houtsector ook een industriële transformatie gekend. Op 25 jaar tijd zijn zowat een kwart van de zagerijen (nog 156 in 2013) en zestig procent van het personeel verdwenen, maar de opbrengst van de sector is verdubbeld. Zeven industriële zagerijen produceren nu samen tachtig procent van het hout voor de industrie, de bouw en de schrijnwerkerij. Die doorgedreven industrialisering heeft twee belangrijke gevolgen. Het eerste is dat om hun investeringen te recupereren, de Waalse zagerijen veel meer moeten produceren (en dat ook kunnen) dan wat de bossen jaarlijks opleveren. Dat verklaart voor een deel de massale houtkap van de afgelopen jaren. En zelfs dan nog wordt zo’n twintig procent van de grondstof (het ruwe hout) ingevoerd uit het buitenland. Het tweede gevolg komt voort uit het voorgaande: de prijs van ruw hout is de afgelopen jaren enorm gestegen. Een kubieke meter spar kost nu 70 tot zelfs 85 euro; de eigenaars van de bossen worden slapend rijk, maar de prijs die de zagerijen kunnen vragen aan hun afnemers is amper mee gestegen. Voor de fabrikanten van pallets zou het nu zelfs goedkoper zijn om gezaagd hout in het buitenland te kopen, dan om met Waals hout te werken.

Daarbij komt de druk vanuit de (groene) energiesector. Onder meer in de productie van pellets is nu, door allerlei subsidies, wel winst te maken. Pellets zijn de blokjes voor houtkachels, met een standaard formaat van 6 millimeter doorsnee en een lengte van 2 tot 4 centimeter. Aanvankelijk werden die blokjes gemaakt uit zaagsel dat gedroogd en samengeperst werd (de rest van het afval ging naar papierfabrieken). Sinds kort echter is productie van pellets een nieuwe goudmijn: in Mariembourg bijvoorbeeld heeft een bedrijf zeven miljoen euro geïnvesteerd in een fabriek die 60.000 ton per jaar kan produceren. En ook dit voert binnenlands de druk op de bossen op. Er zou nu zelfs goed hout gekapt worden voor de productie van pellets.

Staan de Waalse bossen dan echt onder druk, of is al die boskap bij mij in de buurt maar toeval? De meningen verschillen. De zagerijen voorspellen voor over twintig jaar een jaarlijks tekort van twintig miljoen kubieke meter en tegelijk verzetten zij zich tegen ecologisten die om milieuredenen bossen willen beschermen. De eerste functie van een bos is hout te produceren voor de economie; als je morgen afstand wil doen van fossiele grondstoffen en kernenergie, zal je toch de bossen als energie-alternatief moeten behouden, is hun redenering.

Volgens het Waalse departement bosbeheer zal het allemaal niet zo’n vaart lopen. Op dit ogenblik produceren de bossen jaarlijks zo’n 2,6 miljoen kubieke meter sparrenhout en wordt er iets meer dan drie miljoen kubieke meter gekapt. Dat zou echter niet betekenen dat de bosvoorraad verdwijnt. Wat er nu boventallig gekapt wordt, is de aanwas van de voorbije jaren, en die wordt alleen maar gekapt omdat de prijzen tegenwoordig zo hoog liggen. Voor de sparren zou men nog zeker twintig jaar toekomen. Bij de loofbomen wordt zelfs minder gekapt dan de aanwas. De overheid gaat er van uit dat alles bij elkaar de bosvoorraad stabiel blijft rond zestig miljoen kubieke meter. (Hoe moet je je dat voorstellen, 60.000.000 m3?)

Hoewel, … dan is er nog altijd de klimaatverandering die roet in het eten kan gooien, en juist met name voor sparren, beuken en eiken. Die zouden kwetsbaar zijn bij droogte en hittegolven. Op korte termijn zou de houtaanwas erop vooruit kunnen gaan vanwege de toename van CO2 en de hogere temperaturen, maar op de lange termijn zou de klimaatverandering en de onweren die ermee gepaard gaan juist zorgen voor een verminderde weerstand van de bomen, voor meer droogte en een minder vruchtbare bodem, zegt men op de ULB.

In relatie tot mijn blogje Herculine Barbin 1, hieronder een aankondiging vanop de onvolprezen website Foucaultnews.com:

Bericht van persagentschap Belga: “Omdat de overbevolking in de Belgische gevangenissen in twee jaar tijd gedaald is van 28,7 naar 19,2 procent, bouwt minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open VLD) de gevangenispopulatie in het Nederlandse Tilburg vroeger af dan verwacht. De eerste 100 gevangenen worden naar België overgebracht, goed voor een besparing van drie miljoen euro. Dat schreef Het Laatste Nieuws zaterdag. Nadat begin 2010 de overbevolking te ernstig geworden was, besliste toenmalig minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) de leegstaande Nederlandse gevangenis te huren. 650 gedetineerden zitten er hun straf uit, voor een kostprijs van 42 miljoen euro per jaar.”

Wat betekent dit nu? Enkele jaren geleden waren de gevolgen van de overbevolking in de Belgische gevangenissen zo mensonterend geworden dat honderden gedetineerden noodgedwongen geparkeerd werden in een moderne bajes in Nederland. Nu stelt de minister vast dat de overbevolking in België iets verminderd is, dus kan zij wel weer opgedreven worden. Voor die drie miljoen euro winst lapt de minister dus wel de Basiswet gevangeniswezen aan haar laars. Die bepaalt immers dat het inperken van de vrijheid de straf op zich is, en dat een gedetineerde dus verder recht heeft op levensomstandigheden die zo goed mogelijk gelijken op die in de samenleving. Dat betekent dus niet – zoals vandaag nog steeds gebeurt, ondanks de ‘verminderde overbevolking’ – met z’n drieën in een éénpersoonscel met één bed, een brits, en een matras op de vloer, en een wc-emmer in een hoek van de cel. Drie miljoen wordt er bespaard op de rug van gedetineerden, die weer in nog vollere cellen zullen zitten, met meer frustratie, onrust en (psychische) ziekten tot gevolg. Niemand wordt hier beter van – de gedetineerden niet, het gevangenispersoneel niet, en de samenleving, waarin al die opgekropte frustratie vroeg of laat toch weer terecht komt, evenmin. 

Van 13 tot 20 maart vindt in Wenen de 57ste sessie van de VN Commissie voor Verdovende Middelen (CND) plaats. Encod, de Europese coalitie voor rechtvaardig en effectief drugsbeleid, roept de Verenigde Naties op de oorlog tegen drugs te beëindigen. Er wordt een alternatief mediacentrum opgezet om de wereld te laten zien hoe de VN reageert op de doorbraken in drugsbeleid in Uruguay en delen van Europa en de VS.  

Een delegatie van vijf Encod-leden gaat de discussie aan binnen de VN: Urki Goñi, voorzitter van Cannabis Social Club Urjogaberdea in Baskenland, Spanje; Doug Fine, auteur van ’Hemp Bound’ en ’Too High To Fail: Cannabis & the New Green Economic Revolution’; Dionisio Nuñez, Boliviaanse ex-minister van coca-zaken; Janko Belin, Encod voorzitter en Joep Oomen, Encod coördinator. Op vrijdag 24 maart geeft een van hen een speech tijdens de plenaire vergadering. Een citaat uit deze speech:

’Alstublieft, leden van de Commissie, begrijp dat we nu van strategie moeten veranderen. Het Enkelvoudig Verdrag over Drugs moet hervormd worden, om een einde te maken aan de deplorabele situatie die het verbod zelf heeft gecreëerd. Wettelijke regulering is de enige manier om de veiligheid te vergroten en de misdaad rond alle drugs te verminderen.’

Encod organiseert verschillende acties in Wenen. De gedelegeerden worden verwelkomd door ’Kaffeeschnüffler’ (’koffiesnuffelaars’), die flyers uitdelen over koffieprohibitie in het verleden en moderne prohibitie van planten als cannabis en coca. Encod-leden zullen cannabisplantjes planten bij de VN-gebouwen om de legalisering van cannabis in Uruguay, Colorado en Washington State te vieren.

Maar het hoofddoel van Encod’s aanwezigheid is de wereld informeren over wat zich binnen afspeelt. Een team van journalisten maakt interviews met gedelegeerden en reportages over de CND bijeenkomst. Elke avond op 13, 14 en 15 maart, doet het Encod-mediacentrum verslag via www.encod.org.

Op 21 maart brengen Joep Oomen en Dionisio Nuñez verslag uit van de bijeenkomst in Wenen op een discussieavond in Antwerpen:

‘Welke toekomst voor het drugsbeleid in Latijns-Amerika?’, 21 maart, 19.30u, Latijns-Amerikaanse Federatie, Lange Lozanastraat 14, Antwerpen

Op 11 februari schreef nieuwbakken NV-A politicus Lorin Parys in zijn column in de Standaard over het feit dat Vlaamse universiteiten (eigenlijk de belastingbetaler dus) te veel geld verspillen aan nutteloze doctoraatsbeurzen (http://www.standaard.be/cnt/dmf20140210_00973187). Een dag later reageerde KUL-prof Marc Hooghe met de mededeling dat Parys’ benadering “kortzichtig” was (http://www.standaard.be/cnt/dmf20140211_00974814).

Nu hoeven Parys zijn columns inderdaad niet vreselijk serieus genomen te worden. Meestal wemelen ze van domme vooroordelen en logische fouten. Ook nu weer is de redenering onnavolgbaar. Er gaat volgens P. te veel geld naar doctorandi, en dat komt omdat zij met teveel zijn en zij teveel betaald krijgen. Bovendien doet de overheid (?) hiermee de arbeidsmarkt concurrentie aan. Immers, driekwart van de doctoraten situeert zich op de terreinen van “wetenschap”, technologie en ingenieursstudenten, en dat zijn “net de profielen waar bedrijven om smeken”. Mooi toch, denk je dan. Bovendien, stelt P., kan “slechts één op de dertien” aan de universiteit blijven na het behalen van de doctorstitel. “Maar het bedrijfsleven staat niet te springen”, vervolgt hij. Wat is het nu? Smeken de bedrijven erom, doen de universiteiten ‘de arbeidsmarkt’ concurrentie aan, of is het bedrijfsleven toch niet geïnteresseerd?

Bovendien goochelt P. met cijfers dat het niet mooi meer is. Enkele weken geleden al haalde Marc Reynebeau een andere column van P. onderuit. Daarin had hij beweerd dat in België de uitgaven voor armoedebestrijding veel hoger liggen dan in de Verenigde Staten, terwijl de armoede toch gelijk is. Conclusie: armoedebestrijding in België is weggegooid geld. Reynebeau gaf echter haarfijn aan dat van de cijfers die P. hanteerde niets klopte, en dat hij cijfers met elkaar vergeleek die sloegen op wezenlijk verschillende categorieën en contexten. Als P. dus zijn redenering met cijfers staaft, kijk het maar eens goed na.

De kritiek van Hooghe blijft echter aan de oppervlakte. Ook voor hem is wetenschappelijk onderzoek een “belangrijke motor” voor economische groei. En juist daarvoor leveren de Vlaamse universiteiten zeer goede gepromoveerden af. En het gaat zeker niet om wereldvreemde doctors, of universiteiten die “in hun ivoren toren nadenken over de universaliteit van mensenrechten”. Want ja, dat is pas verspilling: nadenken over mensenrechten. Als dat je beeld is van wat een universiteit doet, dan “moet je inderdaad besparen op hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek”.

Hooghe zijn beeld van wetenschappelijk onderzoek is dus niet wezenlijk anders dan dat van Parys. Onderzoek moet nuttig zijn voor de economie, en flauwekul als de universaliteit van mensenrechten mag je gerust wegbezuinigen. En inderdaad, als je denkt dat wetenschappelijk onderzoek in de eerste plaats nuttig moet zijn, en niet zinvol, dan krijg je dit soort geldelijke kosten-batenanalyses. Maar wat gebeurt er als er alleen nog geld is voor wetenschap die in dienst staat van de ‘competitiviteit’ van de staat of van economische productie: verspilling van belastinggeld dat kon gebruikt worden om sociale noden te lenigen; onderzoeken die gericht zijn op maatschappelijk welzijn, die niet meer kunnen doorgaan; onvoldoende opleiding van mensen die later in hun beroep zullen omgaan met patiënten, gedetineerden, armen, slachtoffers, burgers (ipv. consumenten); een verarming van het openbaar onderwijs en de legitimering van beleid door voorgekauwde en ‘nuttige’ wetenschap.

Het lijkt mij hoog tijd dat meer aandacht besteed wordt aan wat nu voor de gemakkelijkheid slow science heet. ULB-prof Isabelle Stengers kan daar zinnige dingen over vertellen: http://www.editionsladecouverte.fr/catalogue/index-Une_autre_science_est_possible__-9782359250664.html.

Voor een toegankelijke introductie: http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/03/27/een-andere-wetenschap-mogelijk-een-pleidooi-voor-slow-science. 

Alle kranten besteden aandacht aan de strategisch uitgelekte studie van Stratec over de invoering van tolgeld voor auto’s in Brussel. Iedereen schijnt het eens te zijn met het doel van zo’n maatregel: het autoverkeer in de hoofdstad terugdringen. Het middel, het tolgeld – of het nu drie euro is of twaalf– roept wel veel tegenstand op. Toch plaatst Stratec zelf enkele kanttekeningen bij het doel van de maatregel.

Want een stad zonder stilstaand verkeer, met een stedelijke tolheffing en een sterk verbeterd openbaar vervoer, wat betekent dat op de lange termijn? De stad zal er aantrekkelijker op worden. De automobilisten die bereid zijn om de tol te betalen zullen graag naar de stad komen nu het verkeer er aanzienlijk rustiger is. En voor wie geen tol wil betalen is er een mooi aanbod van openbaar vervoer. En dus zal door de invoering van de stadstol Brussel aantrekkelijker worden voor vrijwel alle mogelijke huishoudens. Dat zal dan weer druk zetten op het aanbod van onroerend goed in de stad, meent Stratec. En zo dreigt op de lange termijn de prijsstijging van woningen de armste huishoudens de stad uit te drijven. Gentrification dus, niet van een wijk of buurt, maar van een hele stad. Stratec stelt daarom voor een deel van de opbrengst van de autotol te besteden aan een vorm van woonsubsidie.