Links - rechts

Er is vrij grote overeenstemming dat het politieke onderscheid tussen ‘links’ en ‘rechts’ allang niet meer kan gebaseerd worden op iets als klassentegenstellingen. Zo iets als: links = de arbeidersklasse; rechts = het kapitaal (de bezitters van de productiemiddelen). Niet alleen zijn die socio-economische begrippen steeds waziger geworden, ook de gelijkstelling met links of rechts is allang niet meer evident. De ideologische hegemonie van het neoliberalisme biedt eigenlijk geen ruimte voor zo’n tegenstelling.

Enkele jaren geleden, nog ten tijde van Berlusconi, probeerde Rossana Rossanda toch een aanzet te geven voor een hedendaagse invulling van ‘links’ en ‘rechts’. Daarvoor greep zij wel terug naar de periode van de Franse revolutie van 1789, exact de context waarin de politieke begrippen links en rechts hun oorsprong vinden.

Als ‘links’ in de negentiende en de twintigste eeuw een betekenis had, dan was het juist in relatie tot Liberté, Egalité, Fraternité. ‘Vrijheid’ betekende democratie, maar is nu verworden tot individualisme; en voor zover er nog sprake is van een deel-uitmaken-van, wordt de voorkeur gegeven aan contingente constructies als religie, natie of etnische afkomst. Gelijkheid van rechten is vervangen door een ideologie die van het recht van de sterkste en van de aanbidding van de winnaar de motor van maatschappij maakt. En broederlijkheid in de zin van solidariteit onder alle mensen is vervangen door angst voor complexiteit en haat tegen  diversiteit.

In die zin is er voor Rossana Rossanda met de rechtse hegemonie van vandaag eerder sprake van een antropologische revolutie, dan van een politieke. De politieke crisis van links is daar een gevolg van. Politiek links heeft bijgevolg alleen zin als het er naar streeft de neoliberale hegemonie te vernietigen, in plaats van er een ‘sociaal’ gezicht aan te geven.