Vehikel

Bij de afgelopen mid-term verkiezingen in de Verenigde Staten hebben de kiezers in Washington, D.C., gestemd voor de legalisering van het recreatief gebruik van marihuana. Volgens Initiative 71 moeten inwoners voortaan de mogelijkheid hebben maximaal zes marihuanaplanten te telen thuis en tot 56 gram (2 ounce) te bezitten voor eigen gebruik. Ook Alaska keurde een initiatief goed, waardoor binnen de negen maanden het gebruik van marihuana wettelijk moet geregeld worden. Oregon stemde voor het toelaten van het recreatief gebruik van marihuana en de mogelijkheid voor burgers om vier planten te telen. In 2012 stemden ook Colorado en de staat Washington al voor de legalisering van het recreatief gebruik van marihuana.

Wereldwijd groeit de overtuiging dat bijna honderd jaar van war on drugs over de hele lijn een fiasco is. De productie en het gebruik van illegale roesmiddelen zijn zeker niet afgenomen, de illegaliteit van de markt heeft de rol en het belang van criminele organisaties alleen maar doen toenemen, en vanuit het standpunt van volksgezondheid zijn het opjagen en de vervolging van consumenten alleen maar nefast. Dit is allemaal al lang en op ruime schaal wetenschappelijk onderzocht. En zelfs een Belgische hardleerse moral entrepreneur als de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen pleit nu eindelijk voor een gereguleerd aanbod van cannabis, want “anders zal het nooit lukken om het aantal gebruikers te doen dalen”. Zo kan minister van Volksgezondheid De Block, die er prat op gaat dat haar beleid evidence based zal zijn, niet anders dan aankondigen dat zij wel wil overwegen om de regulering van het cannabisaanbod te laten onderzoeken.

Maar in Antwerpen – en bij uitbreiding in de rest van de-Vlaamse-natie-in-wording – kan van dit verlichte denken geen sprake zijn. “Men kan onderzoeken wat men wil, maar dit wordt geen beleid”, zegt Grote Leider Bart De Wever in de krant.  Integendeel, na één jaar Antwerpse war on drugs heeft de politie al tweeduizend boetes uitgeschreven voor drugsgebruikers en –bezitters, ook als ze minder dan drie gram cannabis op zak hebben. Ligt het aan de verslaggever van de Standaard (6 november 2014), die niet begrijpt wat hij schrijft, of aan de geciteerde ‘drugsmagistraat’, maar waar gaat dit eigenlijk over? Het overgrote deel van de boetes wordt opgelegd wegens cannabisbezit; “maar het is net onze bedoeling om met dit beleid zoveel mogelijk drugsgebruikers in kaart te brengen en te laten begeleiden”, zegt de ‘drugsmagistraat’; en wie het hulpverleningstraject doorloopt, moet niet meer voor de rechter verschijnen. Hallo? Zou ik een hulpverleningstraject moeten doorlopen als ik gepakt word met drie gram wiet op zak?

Ik denk dat er wat anders aan de hand is. Het Antwerpse drugsbeleid is een instrument voor de jacht op en de intimidatie van jongens en mannen met een migratie-achtergrond. In wijken waar veel (ex-)migranten wonen, met een jonge bevolking en kleine behuizing, speelt een relatief groot deel van het sociale leven zich op straten en pleinen af. Als jongens dan blowen, al dan niet in gezelschap, gebeurt dat in de openbare ruimte. Het zullen niet de studenten zijn op de Ossenmarkt, of de blanke veertigers op feestjes, die opgejaagd worden omdat zij blowen. Niet voor niets zei eerder al een politiecommissaris dat de focus van het vervolgingsbeleid zou liggen in ‘migrantenwijken’ als Antwerpen-Noord en het Kiel. Le délit de sale gueule krijgt in Antwerpen vorm in de jacht op ‘illegalen’ en de jacht op ‘drugsgebruikers’.

Dertig jaar geleden, in 1984, publiceerde de Rotterdamse hoogleraar strafrecht en criminologie Louk Hulsman een lang artikel: ‘Drug policy as a source of drug problems and a vehicle of colonisation and repression’. Hij betoogde dat juist het repressieve drugsbeleid zelf aan de basis ligt van veel secundaire drugsproblemen. En ook dat dit repressieve drugsbeleid een vehikel is voor de kolonisatie van de leefwereld van mensen ten bate van ‘het systeem’. Het artikel van Hulsman is wat warrig, maar als je kijkt naar de Antwerpse doelstelling om zoveel mogelijk drugsgebruikers in kaart te brengen, is de titel wel mooi: drugsbeleid als een bron van drugsproblemen en als een vehikel van kolonisering en repressie.

Overigens, deze week werd ook bekend dat Amsterdam wil gaan experimenteren met gereguleerde wietteelt. De gemeenten Heerlen, Utrecht en Eindhoven zijn inmiddels bezig om gereguleerde wietteelt mogelijk te maken. Niet dat dit een einde zal maken aan de ‘kolonisering en repressie van de leefwereld’, maar een rationeel drugsbeleid zou wel een stap vooruit zijn.